Dźwignia finansowa – czym jest i jak działa?
Przedsiębiorstwo może finansować swoją działalność na dwa sposoby: angażując własne środki finansowe (tzw. kapitał własny) lub korzystając ze środków obcych (tzw. kapitał obcy). Teoretycznie możliwe jest finansowanie działalności tylko kapitałem własnym, w związku z tym jednak, że takie działanie w większości przypadków jest nieuzasadnione ekonomicznie (korzystanie tylko z kapitału własnego nie pozwala na zwielokrotnienie wyniku finansowego), firmy bardzo często sięgają po obce źródła finansowania, np. kredyty, pożyczki, leasing, emisja akcji czy obligacji. W momencie skorzystania z oprocentowanych obcych środków dochodzi do zastosowania dźwigni finansowej – czym ona jest, jak działa i jak może wpłynąć na finanse firmy?
Co to jest dźwignia finansowa?
Dźwignia finansowa jest narzędziem wykorzystywanym w finansach korporacyjnych, które umożliwia zwiększenie potencjalnych zysków (lub strat) z inwestycji. Bilansową definicją dźwigni finansowej jest relacja kapitału obcego do kapitału własnego. Można więc przyjąć, że dźwignia finansowa obrazuje wpływ struktury kapitału (obcy/własny) na efektywność wykorzystania kapitałów własnych, mierzoną wskaźnikiem rentowności kapitału własnego (ROE). ROE liczone jest jako stosunek zysku netto do kapitału własnego, przy wykorzystaniu kapitału obcego.
Dźwignia finansowa pozwala firmom na zwiększenie ich możliwości inwestycyjnych poprzez użycie zewnętrznego finansowania, takiego jak pożyczki, kredyty czy emisja obligacji. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą inwestować w projekty przynoszące większy zwrot, niż wynosi koszt kapitału obcego. Jednak z drugiej strony, stosowanie dźwigni finansowej zwiększa ryzyko, ponieważ zobowiązania finansowe muszą być spłacane niezależnie od wyników działalności firmy.
Istotnym aspektem dźwigni finansowej jest jej wpływ na ryzyko biznesowe przedsiębiorstwa. W przypadku niepowodzenia inwestycji, straty mogą być proporcjonalnie większe niż w sytuacji, gdyby inwestycja była finansowana wyłącznie kapitałem własnym. Dlatego też zarządzanie dźwignią finansową wymaga starannego planowania i analizy ryzyka.
W kontekście decyzji inwestycyjnych, dźwignia finansowa stanowi kluczowy element w ocenie efektywności kapitału oraz w strategii rozwoju przedsiębiorstwa. Zarządy firm muszą zatem dokładnie rozważyć stosunek korzyści do ryzyka związanego z zaciąganiem długów oraz ich wpływ na ogólną stabilność finansową firmy.
Poziom dźwigni finansowej
Efekt zastosowania dźwigni finansowej (DF) można wyliczyć wzorem:
DF = Zo/Zb
gdzie:
Zo oznacza zysk operacyjny przed uwzględnieniem odsetek od kapitału obcego,
Zb oznacza zysk brutto po uwzględnieniu odsetek od kapitału obcego.
Efekt dźwigni finansowej informuje o ile zmieni się zysk brutto, jeżeli zysk operacyjny zmienia się o 1%. Stopień ten zależy od poziomu zysku operacyjnego i wielkości kosztów finansowych. Stopień dźwigni finansowej będzie wysoki jeżeli poziom kosztów finansowych będzie bliski wartości zysku operacyjnego.
Ryzyko zbyt wysokiej dźwigni finansowej
Warto mieć na uwadze, że zastosowanie dźwigni finansowej nie zawsze ma pozytywne skutki. Negatywny efekt dźwigni finansowej, często określany mianem „maczugi finansowej”, może wystąpić, gdy dodatkowe finansowanie zewnętrzne, a konkretniej jego koszt, tj. odsetki, prowizje etc. prowadzą do spadku rentowności kapitału własnego.
Zbyt wysoka dźwignia finansowa niesie ze sobą szereg ryzyk. Przede wszystkim, zwiększa ona obciążenie przedsiębiorstwa kosztami finansowymi, które w sytuacji spowolnienia gospodarczego lub spadku przychodów mogą znacząco wpłynąć na zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysku. Ponadto, wysoka dźwignia finansowa zwiększa ryzyko niewypłacalności firmy, ponieważ rośnie zależność od źródeł zewnętrznego finansowania i związanych z nim regularnych płatności.
W skrajnych przypadkach, gdy firma nie jest w stanie obsługiwać swojego długu, może dojść do bankructwa. Z tego względu ważne jest, aby przedsiębiorstwa dokładnie analizowały swoją zdolność do obsługi długu przed zdecydowaniem się na dodatkowe finansowanie zewnętrzne, a także starannie zarządzały strukturą swojego kapitału, tak aby uniknąć nadmiernego ryzyka finansowego.
Istotne jest również, aby przedsiębiorstwa miały świadomość, że korzyści wynikające z dźwigni finansowej są największe wtedy, gdy są w stanie generować wyższą rentowność na zainwestowany kapitał niż koszt kapitału obcego. W przeciwnym razie, dźwignia finansowa może okazać się obciążeniem, zamiast narzędziem do wzrostu wartości firmy.
Pozytywne efekty dźwigni finansowej
Pozytywny efekt dźwigni finansowej wynika przede wszystkim z faktu, że koszt długu dla przedsiębiorstwa jest z zasady mniejszy od kosztu kapitału własnego. Tak, firmę kapitał własny również kosztuje, jest to koszt alternatywny czyli konsekwencja tego, że nie wpłaciliśmy własnych środków np. na lokatę bankową lub nie zainwestowaliśmy w inne rodzaje działalności. Właściciele firmy angażujący kapitał własny ponoszą dużo wyższe ryzyko niż pożyczkodawcy (którzy zazwyczaj ograniczają ryzyko poprzez stosowanie dodatkowych zabezpieczeń i dywersyfikację angażowanych środków), a w konsekwencji oczekują wyższej stopy zwrotu. Mniejszy koszt długu w stosunku do kosztu kapitału własnego można wzmocnić dodatkowo dzięki efektowi osłony podatkowej (odsetki to koszt uzyskania przychodu zmniejszający podstawę opodatkowania).
Podsumowując, zastosowanie dźwigni finansowej ma za zadanie zwiększyć rentowność kapitału własnego (ROE), czyli pozwala osiągnąć ponadprzeciętne wyniki finansowe stosunkowo niewielkim nakładem środków własnych.
Jeżeli zainteresowało Państwa pojęcie dźwigni finansowej i obliczenie efektu jej działania zapraszamy do zapoznania z pozostałymi artykułami. Jeśli poszukują Państwo oferty finansowania faktur serdecznie zapraszamy do kontaktu ze specjalistami z Pekao Faktoring.